Şuan bu yazımı okuyorsanız kripto para birimlerini araştırıyor olabilirsiniz ve eminin ki karşınıza birçok yerde DEX ve CEX terimleri çıkmıştır. Peki tam olarak DEX ve CEX nedir, arasındaki farklar nelerdir sizler için derledik haydi başlayalım.
DEX (Merkezi Olmayan Borsa) nedir?
DEX yani Merkezi olmayan borsa, işlemlerin doğrudan cüzdanların arasında gerçekleştiği eşler arası bir pazar yeri olarak tanımlanmakta olup, kripto paraların temel olanaklarından birini yerine getirir: bankalar, brokerler veya başka herhangi bir aracı tarafından yetkilendirilmeyen finansal işlemleri teşvik etmek.
Uniswap ve Sushiwap gibi birçok popüler DEX, Ethereum blok zincirinde çalışan ve merkezi olmayan finans ürünlerinin bir parçasıdır. Fakat Ethereum blok zincirinin yanı sıra başka blok zincirlerde de çalışan birden çok DEX bulunmaktadır. Binance Smart Chain ve Avalanche bunların başında gelmektedir. Merkezi olmayan borsalar 2020 ilk çeyreğinden itibaren artan kullanım alanları ile birlikte 2021’in ilk çeyreğinde bu borsalardan 217 milyar dolarlık işlem gerçekleştirildiği bilinmektedir.
Merkeziyetsiz kripto para borsaları, merkezi borsaların yapısında var olan sorunları çözmeyi hedeflemektedir. Merkezi olmayan kripto para borsaları, doğrudan blockchain üzerinde yatırımcıların bağımsız bir şekilde fon depolamalarına ve işlem gerçekleştirmelerine olanak sağlayan P2P piyasalar oluştururlar. Bu tür borsaların kullanıcıları, üçüncü parti dahil olmadan kendi aralarında doğrudan işlem yapabilirler.
Merkezi olmayan hizmetler, otomatik olarak veya katılımcılar tarafından gözetlenir ve denetlenir. Varlıkların güvenliği, dağıtık defter teknolojisi (DLT) ile sağlanmaktadır. DEX alanında ise , en çok Ethereum (EtherDelta, IDEX vs.), Graphene (BitShares, CryptoBridge vs.) veya diğer kripto para birimi tabanlı blockchain ağları (Waves, Switcheo vs.) tercih edilmektedir.
DEX (Merkezi Olmayan Borsa) avantajları nelerdir?
Kripto para çeşitliliği: Merkezi olmayan borsalar neredeyse sınırsız bir kripto para yelpazesi sunmaktadır. Bunun nedeni herkesin Ethereum, Binance Smart Chain ve Avalanche tabanlı kripto para üretip bunun için bir likidite havuzu oluşturabilmesidir, böylece hem incelenmiş hem de incelenmemiş çok sayıda proje ortaya çıkmaktadır.
Hacklenme riskinin azalması: Merkezi olmayan borsalarda yaptığınız tüm işlemleri kendi cüzdanınızdan gerçekleştirdiğiniz için merkezi borsalardaki gibi sizin kontrolünüzde olmayan bir durumdan dolayı fonlarınızın çalınması durumu azalmış oluyor. Elbette bu noktada etkileşime girdiğiniz akıllı kontrat ile neye yetki verdiğinizi biliyor olmanız gerekmektedir.
Anonim olarak işlem yapabilme : Merkezi olmayan borsalarda işlem yaparken kişisel herhangi bir bilgi gerekmemektedir.
Fonların velayeti: Bir DEX kullanırken, bir ticaret veya etkileşim tamamlanana kadar fonlarınızın velayetini asla kaybetmezsiniz. Bu, onları istediğiniz gibi taşıyabileceğiniz ve saklayabileceğiniz anlamına gelir. Kripto paranız yalnızca sizin erişebileceğiniz bir cüzdanda saklanıyorsa, varlıklarınız üzerinde tam kontrole sahip olursunuz . Ademi merkeziyetçilik savunucularına göre bu, en kritik faktörlerden biridir.
Giriş için düşük barem: Bir DEX kullanmak, ticaret yapmak ve gaz ücretlerini ödemek için yalnızca bir cüzdan ve biraz kripto gerektirir. Bu, DEX’leri küresel olarak daha büyük bir insan grubu için oldukça erişilebilir hale getirir.
DEX (Merkezi Olmayan Borsa) dezavantajları nelerdir?
Karmaşık kullanıcı ara yüzleri : Merkezi borsalar ile kıyaslayacak olursak, DEX’ler daha karmaşık kullanıcı arayüzlerine sahiptir. Kullanıcıların bu arayüz üzerinden akıllı kontratlar ile etkileşime geçtiği için karışık arayüz bazı durumlarda kullanıcıların zorluk yaşamasına neden olabilmektedir.
Akıllı kontratların güvenilirliği : Herhangi bir akıllı kontrat sunduğu güvenlik önlemleri kadar güvenlidir. Kontratın içindeki kodlarda olan hatalar, açıklar ve buglar fonlarınızın kaybına sebep olabilir. Bu sebeple etkileşime geçtiğiniz kontratın güvenilirliğinden emin olmanız gerekmektedir.
Riskli coinler : Çoğu merkezi olmayan borsada bulunan incelenmemiş çok sayıda token bulunduğundan alınan tokenın dolandırıcılık amaçlı olmadığından emin olmanız gerekmektedir. Bunun içinde o kripto paranın akıllı kontratının denetlenmiş olması gerekmektedir.
Likidite: DEX’ler, ortalama olarak, büyük CEX’lerden daha küçük hacimlere ve daha az likiditeye sahiptir.
CEX (Merkezi Borsa) nedir?
CEX merkezi yönetime sahip borsa olarak tanımlanmaktadır ve CEX’ler, sipariş defterleri aracılığıyla kullanıcıların işlem yapmasına olanak tanımaktadır. Sipariş defterleri, alım yapmak ve satım yapmak isteyen kullanıcıları birleştirerek işlemleri gerçekleştirir. Merkezi borsalar, gerçekleştirilen işlemleri izlemektedir.
Merkezi bir borsa, kayıtlı kullanıcılara kripto para birimi değişim hizmetleri sunar. Birincil hizmeti genellikle alıcıları ve satıcıları bir sipariş defteriyle eşleştirir, ancak bir CEX doğrulanmış kullanıcılarına çeşitli kripto ürünleri sunabilir. Yeni başlayanlar için bir CEX, blockchain altyapısı ve araçları hakkında derinlemesine bilgiye ihtiyaç duymadan başlamanın en basit yolunu sunduğu ifade edilebilir.
CEX (Merkezi Borsa) avantajları nelerdir?
Kullanıcı dostu: Binance gibi bir CEX, her tür kullanıcı için kullanıcı dostu deneyimler sağlamaya odaklanır. Bir CEX’e kaydolma süreci, bir banka hesabı açmaya benzer. Bir çok kullanıcı buna aşinadır.. Çoğu CEX, kredi veya banka kartlarıyla ödeme sunarak ilk kripto yatırımınızı olabildiğince basit hale getirir.
Destek ve koruma: DEX’leri kullanırken kripto yeni başlayanlar için engellerden biri, merkezi olmayan araçlara alışmaktır. Hata yaptığınızda kripto cüzdanları, adresler , gas ücretleri ve blockchain’in diğer yönleri geri dönüşü olmayabilir ve yardım alınacak sistem yöneticilerinde olmadığı unutulmamalıdır.
CEX (Merkezi Borsa) dezavantajları nelerdir?
Saldırıya yatkınlık: Büyük merkezi varlıklar olarak CEX’ler sıklıkla saldırıların hedefi olmaktadır ve bu da bir CEX’te depolanan herhangi bir kullanıcı fonunun hırsızlığa açık olduğu anlamına gelir.
Ek işlem ücretleri: Bir CEX’te kullandığınız her hizmet olmasa da hemen hemen her hizmet bir işlem ücretine tabi olacaktır. Çoğu zaman, gizlenebilir veya hizmete “işlenebilir”. CEX’ler, yüksek işletme maliyetleri nedeniyle, DEX’ler tarafından sunulan düşük işlem ücretleri ile rekabet etmekte zorlanabilir. Bununla birlikte, bir CEX’in ek işlem ücretleri, bazı ağlarda önemli olabilen, DEX kullanımının gaz ücretlerine karşı tartılmalıdır.
Varlıkların kullanıcı gözetimi yok: Bir CEX kullanırken, kriptonuzu onun cüzdanına yatırmanız gerekir. Bu, fonlarınızı CEX’e emanet ederek onların gözetiminden vazgeçtiğiniz anlamına gelir. Bu nedenle, istediğiniz zaman onları geri çekemeyebilirsiniz. Bir borsa iflas ederse ve fonlarınızı tamamen kaybetmenize neden olabilirse, bu sorunludur. Bu durum, nakit paranızı bir bankada saklamaya benzer; bankaya hücum sırasında paranıza erişemeyebilirsiniz.
DEX ve CEX arasındaki farklar
Kripto para piyasasına yeni girmiş kullanıcı için en basit deneyim bir CEX denebilir. Merkezi olmayan blockchain altyapısıyla ilişkili ilk öğrenme eğrisini ortadan kaldırır. Bir CEX kullanırken herhangi bir sorunla karşılaşırsanız, bir destek ekibi size mümkün olduğunca yardımcı olacak ve rehberlik edecektir. Genel olarak, fonlarınıza erişimi kaybetme veya yanlış adrese aktarma gibi geri dönüşü olmayan bir hata yapma şansı, bir CEX ile çok daha düşüktür.
Diğer yandan bir DEX, DeFi dünyasına mükemmel bir giriş kapısıdır . Tek bir Ethereum Virtual Machine (EVM) cüzdanı ile uçsuz bucaksız DeFi evrenini keşfedebilirsiniz. DEX, kripto uzmanı kullanıcılar için çok yönlü bir seçenektir ve yüksek derecede özgürlük sunar.
[table id=45 /]
[table id=46 /]
